راهنمای کامل انتخاب صاعقه‌گیر مناسب برای ساختمان

در سال‌های اخیر با افزایش ارتفاع ساختمان‌ها و گسترش سیستم‌های الکتریکی حساس، نصب صاعقه‌گیر به یکی از ضروری‌ترین اقدامات حفاظتی در پروژه‌های عمرانی تبدیل شده است. صاعقه می‌تواند در کسری از ثانیه خسارات سنگین مالی و جانی به‌بار آورد. در این مقاله از الکترودماوند، به‌صورت جامع و مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم که چگونه بهترین صاعقه‌گیر را برای ساختمان خود انتخاب کنید.

صاعقه‌گیر چیست و چگونه عمل می‌کند؟

صاعقه‌گیر یا Lightning Arrester تجهیزی است که وظیفه دارد انرژی حاصل از تخلیه الکتریکی ابرها (صاعقه) را به مسیر امنی هدایت کند و مانع ورود آن به تجهیزات برقی ساختمان شود. این سیستم معمولاً شامل سه بخش اصلی است:

1. میله صاعقه‌گیر (Air Terminal) برای جذب انرژی صاعقه

2. سیم هادی یا کابل ارت (Down Conductor) برای انتقال انرژی به زمین

3. الکترود یا سیستم ارتینگ (Earthing System) برای تخلیه نهایی انرژی در زمین

انواع صاعقه‌گیرها

صاعقه‌گیرها به‌طور کلی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. صاعقه‌گیر غیرفعال (Passive Lightning Rod)

در این سیستم‌ها، یک میله فلزی ساده انرژی صاعقه را جذب کرده و به زمین منتقل می‌کند. هزینه نصب پایین و ساختار ساده از مزایای آن است. با این حال، برای پوشش مناطق بزرگ یا ساختمان‌های مرتفع، نیاز به چندین میله صاعقه‌گیر دارد.

۲. صاعقه‌گیر فعال (ESE – Early Streamer Emission)

صاعقه‌گیرهای فعال دارای سیستم الکترونیکی هستند که در لحظه‌ی قبل از تخلیه صاعقه، جریان یونیزه‌کننده تولید می‌کنند تا مسیر صاعقه را به‌طور هدفمند به سمت خود جذب کنند. این مدل‌ها نسبت به صاعقه‌گیرهای غیرفعال، شعاع حفاظتی بسیار بیشتری دارند.

پارامترهای مهم در انتخاب صاعقه‌گیر مناسب

برای انتخاب درست صاعقه‌گیر باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت:

۱. نوع ساختمان و کاربری آن

• ساختمان‌های مسکونی کوچک → صاعقه‌گیر غیرفعال کافی است.

• برج‌ها، سوله‌ها، کارخانه‌ها و مراکز داده → استفاده از صاعقه‌گیر فعال توصیه می‌شود.

۲. ارتفاع و ابعاد ساختمان

هرچه ارتفاع و مساحت سقف بیشتر باشد، باید از صاعقه‌گیری با شعاع حفاظتی بالاتر استفاده شود.

۳. شرایط آب‌وهوایی منطقه

در مناطق مستعد رعد و برق (مثل نواحی کوهستانی یا مرطوب)، سیستم‌های فعال و چندمرحله‌ای کارایی بیشتری دارند.

۴. استانداردهای ایمنی و نصب

استاندارد IEC 62305 از مهم‌ترین مراجع طراحی و نصب سیستم‌های صاعقه‌گیر است. پیشنهاد می‌شود انتخاب و نصب توسط تیم‌های متخصص و دارای تجربه انجام گیرد.

تفاوت صاعقه‌گیرهای ISPS و PTS چیست؟

• ISPS نوعی صاعقه‌گیر فعال با تکنولوژی تحریک سریع جریان پیشرو است که در پروژه‌های صنعتی بسیار کاربرد دارد.

• PTS نیز نوعی صاعقه‌گیر هوشمند است که با ساختار الکترونیکی دقیق‌تر، توان پاسخ سریع‌تر به تخلیه الکتریکی را دارد.
  در انتخاب میان این دو، باید به ارتفاع ساختمان و سطح پوشش مورد نیاز توجه شود. تیم فنی الکترودماوند می‌تواند بر اساس موقعیت پروژه، مدل مناسب را پیشنهاد دهد.

نکات مهم در نصب صاعقه‌گیر

1. میله صاعقه‌گیر باید در بالاترین نقطه ساختمان نصب شود.

2. مسیر کابل هادی باید مستقیم و بدون خم شدید باشد.

3. مقاومت سیستم ارت باید کمتر از ۱۰ اهم باشد.

4. اتصال بین بخش‌های مختلف باید با بست‌های مخصوص و ضد زنگ انجام شود.

5. تست دوره‌ای سیستم ارت و صاعقه‌گیر حداقل سالی یک بار الزامی است.

جمع‌بندی

انتخاب صاعقه‌گیر مناسب، مستقیماً به نوع سازه، موقعیت جغرافیایی و سطح حفاظت مورد نیاز بستگی دارد. در پروژه‌های مسکونی ساده، صاعقه‌گیرهای غیرفعال گزینه‌ای اقتصادی هستند، اما در ساختمان‌های بلند، کارگاه‌های صنعتی و مراکز حساس، استفاده از صاعقه‌گیرهای فعال (مانند ISPS یا PTS) ضروری است.

اگر قصد خرید صاعقه‌گیر، سیستم ارتینگ یا تجهیزات حفاظتی برق را دارید، می‌توانید با تیم تخصصی الکترودماوند تماس بگیرید تا بهترین راهکار متناسب با نیاز پروژه‌تان ارائه شود.

📞 ۰۹۱۶۴۱۵۰۹۱۶ – ۰۹۱۷۳۸۷۳۸۸۴ – ۰۷۱۳۲۳۵۸۰۴۷